Chinese filosofie

Wu Chi
Volgens de taoïstische kosmologie was er, voordat het heelal ontstond en vorming kreeg, een toestand van volkomen leegte. De Chinezen noemde deze toestand 'Wu Chi'. Wu Chi is het geen wat niets is maar alle ingrediënten bevat om iets te laten ontstaan. Als we dit vertalen naar de westerse kosmologie dan is dit de situatie voor de Big Bang. Deze oertoestand was niet gerelateerd aan tijd en snelheid omdat er niets was waaraan tijd en snelheid kon worden afgemeten. Alles was leegte. Wu Chi betekent "de uiteindelijke staat van het niets". Wu Chi kwam in actie door een of andere impuls, en het begin van de schepping werd een feit. De eerste impuls manifesteerde zich als qi, ontstaan uit de oerpolariteit tussen Yin en Yang. Het eeuwige spel tussen yin en yang is de meest wezenlijke uitdrukking van Wu Chi. De taoïsten noemden dit proces Tai-chi (het meest uiteindelijke) de veelvoudigheid van alle verschijnselen in het heelal, zichtbaar of onzichtbaar. Komt tot stand uit de dualiteit tussen yin en yang!

"Yin en yang zijn de oorsprong van het leven."  - Nei-jing, Su-Wen

Op geneeskundig gebied heeft de theorie van yin en yang zijn stempel gedrukt. Dit blijkt ondermeer uit het "Boek van de Interne Geneeskunde" (Nei-Jing), dat op naam staat van de legendarische Gele Keizer Huang Di. Het boek beschrijft het leven en het functioneren van het menselijk lichaam in termen van het yin en yang concept.

Volgens de Yin Yang theorie is niet alleen het leven op aarde maar uiteindelijk het bestaan van het hele universum gebaseerd op het principe van "dualiteit". Enkele voorbeelden: tegenover het begin staat het einde, donker brengt licht voort, de dag is een product van de nacht. Wit is er alleen omdat er ook zwart is, geluid omdat het uit stilte ontstaat, vreugde omdat er ook verdriet is. We zien dat alles bestaat uit twee tegengestelde polen. Deze worden in het Chinees aangeduid met de termen Yin en Yang. Ofwel, het een brengt het ander voort en het ander kan niet zonder het een. Maar ook een toename of een afname van de ene gaat steeds gepaard met respectievelijk een afname of een toename van de andere. Dit noemt men het proces van "wederzijdse consumptie en productie". Zolang yin en yang in evenwicht zijn, is er harmonie, balans en dus gezondheid.

Men bedoelt hiermee een dynamisch evenwicht, dit wil zeggen dat yang overdag actief zal zijn en het yin zijn activiteit 's nachts zal laten gelden. Deze verhoudingen in activiteit behoren in balans te zijn. Een statisch evenwicht daarin tegen wil zeggen dat er geen transformatie meer plaats vindt dit betekent de dood van een individu!

"Het zijn en het niet-zijn produceren elkaar. Het moeilijke en het gemakkelijke vullen elkaar aan. Lang en kort contrasteren elkaar. Hoog en laag onderscheiden elkaar. Klank en stem harmoniseren elkaar. Voor en achter volgen elkaar." - Dao-De-Jing

In de Aziatische wereld is het hele leven gebaseerd om het vinden van balans! Zo draait het in de Oosterse geneeswijze om bij verstoring de balans in het lichaam te herstellen, bij alle vormen die gebaseerd zijn op Zen ligt de nadruk op het vinden van balans tussen geest en lichaam, en in het geloof gaat het om de balans in het dagelijkse leven. De leer van het Boeddhisme wordt ook wel de leer van balans genoemd! Een van de wijsheden over balans uit het Shoalin-klooster waar de leer van het Zenboeddhisme onderwezen wordt luidt als volgt: als je verheugd bent over een overwinning, geniet je van doden. Als je geniet van doden kun je jezelf niet ten volle ontplooien!

"Yin en yang zijn de weg van hemel en aarde, principes en matrix van alle dingen, ouders van alle veranderingen, oorsprong van geboorte en dood..." - Nei-Jing, Su-Wen

Nei-jing, Su Wen zegt over de relativiteit het volgende:

"Er is yang in yin en yin in yang. Van de ochtend tot de middag is yang van de hemel yang in yang, van de middag tot de avond is yang van de hemel yin in yang. Van de avond tot middernacht is yin van de hemel yin in yin, van middernacht tot de ochtend is yin van de hemel yang in yin." "Yin en yang kunnen uitgebreid worden van één tot tien, van tien tot honderd, van honderd tot duizend, van duizend tot tienduizend. Bij tienduizend raakt men de tel kwijt, maar het principe blijft gelijk." - Nei-Jing, Su-Wen

De energie die voortkomt uit de eeuwige polariteit tussen yin en yang noemt men qi (chi of ki). Qi is de levensenergie, de kracht die alles beweegt, bestuurt en reguleert. Zonder qi is er geen leven, maar omgekeerd, zonder leven is er geen qi.

De vijf elementen
De vijf elementen vertegenwoordigen een meer gedetailleerde classificatie van yin/yang in verschillende vormen van qi, beschreven door de eigenschappen van metaal, water, hout, vuur en aarde. We moeten opmerken dat het woord 'element' in onze taal een enigszins vaste connotatie heeft die het in het Chinees niet heeft, vandaar dat de theorie vaak bekend is in de alternatieve vertaling van vijf transformaties of van vijf fasen. De elementen zelf zijn eigenlijk beschrijvingen van qi in verschillende stadia en veranderingsprocessen. Voor beoefenaars van shiatsu en andere oosterse geneeswijzen is het vijf-elementenmodel heel handig om mee te werken, daar het tastbaarder en dus beter te vatten is dan de soms vaag aandoende eigenschappen van yin/yang. Net als yin/yang ontstond de vijf-elementenopvatting van het universum door het observeren van de wisselwerking tussen de verschijnselen. De theorie van de vijf elementen kent twee aspecten; ten eerste het groeperen van dingen of verschijnselen met een gelijksoortige kwaliteit van energie tot correspondenties en ten tweede de energiestroom tussen de elementen en strak gedefinieerde volgorden of cycli.

Elk element kenmerkende eigenschappen en kwaliteiten die we op een intuïtief niveau en met ons gezond verstand kunnen begrijpen. De energie van hout is bijvoorbeeld het gevoel van rijzen, zich uitzetten en groeien waar we ons in het voorjaar van bewust zijn, als de natuur uit de winter begint te ontwaken en de grote golf van activiteit in gang zet waarmee het voorjaar begint. De kwaliteit van vuur is het opperste yang van hoogzomer, als de natuur op haar hoogtepunt van groei is; de bomen staan vol in blad en de bloemen bloeien. Aarde is het element van het midden en van evenwicht, waar de energie in een neerwaartse beweging gaat veranderen; het wordt geassocieerd met de nazomer en ook met de laatste paar dagen van elk seizoen, als de qi van het seizoen begint over te gaan in die van het volgende seizoen. De energie van metaal consolideert en gaat naar binnen, zoals het sap in de bomen zich in de herfst samentrekt. Ze verdicht dingen tot hun samenstellende delen en creëert grenzen die ze definiëren, als mist in de herfst die in de vallei hangt, die door het condenseren van het water gemaakt is, maar niet kan opstijgen en zichzelf door verdamping kan transformeren. Water is het opperste yin; de kalme, koude rusttijd van de winter. Dit heeft een afwachtende, stille kwaliteit, die je zou kunnen beschrijven als 'opgeslagen potentie'; toch is het altijd in staat tot flexibiliteit (denk aan water dat elk soort vat kan vullen) en heeft grote kracht (denk aan de verwoesting die overstromingen veroorzaken). De correspondenties van de vijf elementen groeperen verschijnselen waaraan men een gelijksoortige kwaliteit van energie kan ontdekken, ongeveer als een verzameling muziekinstrumenten die allemaal dezelfde noot spelen.

Tabel van algemene correspondenties:

Toegepast op het gebied van het menselijk lichaam, de geest en de ziel kunnen de vijf elementen van onschatbare waarde zijn om precies vast te stellen waar en hoe de lichaams-qi uit balans is geraakt.

Het tweede belangrijke aspect van de vijf-elemententheorie is haar zeer speciale beschrijving van de manier waarop energie stroomt, samengevat in de scheppingscyclus (voedende of shen) en de beheersingscyclus (controlerende of ko). In de scheppingscyclus schept elk element het volgende, dus hout schept vuur dat aarde schept en zo verder de kring rond. De cyclus van de seizoenen is hier een goed voorbeeld van: in het voorjaar (tijd van houtenergie) stijgt de energie van de aarde omhoog en komt tot uitbarsting in de grote bedrijvigheid van de zomer (vuur), die zich vervolgens transformeert tot de nazomer (aardetijd). De nazomer rijpt tot de oogsttijd van de herfst (metaal) en dan rust de qi van de aarde en slaat zichzelf op tijdens de winter (tijd van waterenergie), voordat het hele proces in het voorjaar weer een aanvang neemt. De beheersingscyclus is de vijfpuntige ster, die laat zien hoe de elementen elkaar ook beperken om het anders oneindige sterker worden af te remmen. Weer kunnen we naar de natuur kijken om de mechanismen die hier aan het werk zijn te verklaren: water dooft vuur, vuur smelt metaal, metaal hakt hout, hout (bomen) stabiliseert de aarde, aarde damt water in.

Meridianen
Een meridiaan is een theoretische verbinding tussen acupunctuurpunten. Het is geen anatomische realiteit, dit in tegenstelling tot het acupunctuurpunt zelf. Een meridiaan is als het ware een wijze van verbanden leggen: waar wij verbanden zien, relaties, leggen de Chinezen verbindingen: meridianen. Het meridiaanstelsel bestaat uit 80 meridianen. Alle meridianen met elkaar vormen een netwerk de: Jing Luo.

Jing betekent: door geven of er doorheen gaan. Luo betekent: iets dat verbindt, een net.

Mai betekent: een holle structuur waar iets door stroomt, een vat.

De naam duidt op een samenhangend geheel, waarin iets stroomt, op een stelsel van kanalen en rivieren waarin materie (bloed) stroomt, om qi te vervoeren. Eigenlijk zouden we moeten spreken over de Jing Mai en de Luo Mai: respectievelijk de meridianen en kollateralen. De  naam 'meridiaan' is afkomstig van de Franse jezuïeten aan het keizerlijk hof in Beijing. Zij zagen 'Tong Ren', de bronzen man, een meer dan manshoge pop, waarop alle acupunctuurpunten staan, onderling verbonden door meridianen.
Deze lijnen, die van onder de voet tot boven op de kruin liepen, vergeleken ze met de 'meridiens': de denkbeeldige lijnen die op de aardbol van noord- naar zuidpool lopen. De oorspronkelijke betekenis van het Chinese woord 'Jing' was waterweg, beek, kanaal, later werd het draad. Jing staat ook voor boek, want dat wordt door draden bijeen gehouden (Nan Jing, Nei Jing). De Luo Mai zijn de transversale verbindingen in het meridiaansysteem. Jing Mai en Luo Mai zijn a.h.w. schering en inslag, waarbij de Jing Mai de hoofddraden zijn en de dwarsverbindingen door de Luo Mai gevormd worden, vandaar de benaming Jing Luo.